Από το Κέρας στο Καράτιον και στο...κορνέ!

Το επιστημονικό της όνομα είναι «Κερωνία» ή «Κερατονία» ή «Κερατέα» ή «Έλλοβος» και είναι η γνωστή μας Χαρουπιά, διάσημη και με μεγάλη ιστορία από την αρχαιότητα. Από το σχήμα των χαρουπιών, που πράγματι μοιάζουν με κέρατα, προκύπτει το όνομα ξυλοκέρατο. Κεράτιον (υποκοριστικό της αρχαίας λέξης κέρας) ονομαζόταν επίσης και ο σπόρος που περιεχόταν μέσα στο λοβό του χαρουπιού. Κάθε λοβός περιέχει 5 έως 15 σπόρους (κεράτια). Οι σπόροι είναι στρογγυλοί και επίπεδοι, σε σκληρό περίβλημα και χρησιμοποιήθηκαν στην Ελληνιστική Περίοδο ως σταθμά σε ζυγαριές των αργυραμοιβών ώστε να ζυγίζουν πολύτιμα μέταλλα. Ένας σπόρος χαρουπιού, δηλαδή ένα κεράτιον, έχει πάντοτε το ίδιο περίπου βάρος, δηλαδή 190 έως 205 χιλιοστά του γραμμαρίου. Πολύ σύντομα επινοήθηκε μια νέα μονάδα μέτρησης που ονομάστηκε κεράτιον και αντιστοιχούσε στο ένα τρίτο του οβολού. Αργότερα, στη βυζαντινή νομισματοκοπία το κεράτιον ήταν μονάδα μέτρησης βάρους ευγενών μετάλλων. Από το βυζάντιο φτάνει στην αραβική γλώσσα ως qirat και ταξιδεύει πίσω στην Δύση και ενσωματώνεται στα μεσαιωνικά λατινικά ως caratus. Από εκεί συνεχίζει το δρόμο της και το λατινικό caratus γίνεται το ιταλικό carato που δηλώνει την μονάδα μέτρησης της καθαρότητας του χρυσού. Η λέξη Καράτι γίνεται παγκοσμίας εμβέλειας και είναι πλέον γνωστό σε όλους ως ορολογία για την πιο μικρή μονάδα μέτρησης του χρυσού!

Η μονάδα μέτρησης των πολύτιμων λίθων λοιπόν, το Καράτι, έχει ελληνική καταγωγή από την αρχαία λέξη Κέρας.

Κέρας, το

Αρχαία λέξη που σημαίνει «κέρατο» και μεταφορικά δηλώνει κάθε τι που είναι κατασκευασμένο από το κέρατο. Στο Στρατό, είναι το άκρο της στρατιωτικής παράταξης, μία πτέρυγα στρατού ή στόλου. Ονομασία που διατηρήθηκε στον Στρατό από την αρχαιότητα καθώς διαβάζουμε στον Σουϊδα : επί της παρατάξεως «του ευωνύμου κέρως» (Θουκιδίδης Η΄ 42). Και παρακάτω ο Σουϊδας, πάλι στη λέξη «κέρας» δίνει την εξήγηση «κάτι ισχυρό, που δηλώνει και το μόνιμο» αναφέροντας τον 131 στίχο από τον Δαυίδ : «εκεί εξανατελώ κέρας τω Δαυίδ». Ομόρριζα της λέξης είναι τα : κάρα, κράνος. Κρανίο. Κριός, καραδοκώ, κ.α. Μία αρχαία λέξη που χρησιμοποιείται στην ελληνική γλώσσα από την εποχή του Ομήρου έως σήμερα. Για παράδειγμα, για να αποδώσουμε την έννοια της αφθονίας λέμε «το κέρας της αμάλθειας». 

Η Αμάλθεια είναι σύμφωνα με την μυθολογία η τροφός του Δία τα χρόνια που αυτός μεγάλωνε κρυμμένος σε ένα σπήλαιο στην Κρήτη για να προστατευτεί από τον πατέρα του Κρόνο. Η αίγα (κατσίκα), Αμάλθεια έδινε το γάλα της στον μικρό Δία που μαζί με τη Μέλισσα και τους μυθικούς Κουρήτες βοήθησαν στην περιπετειώδη γέννηση και ανατροφή του Δία. Ο μύθος αναφέρει ότι μια μέρα καθώς η Αμάλθεια έπαιζε με το μικρό Δία, αυτός κατά λάθος της έσπασε το κέρατο. Για να μη στεναχωριέται η Αμάλθεια και ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, ο Δίας έκανε το σπασμένο κέρατο να είναι πάντα γεμάτο με ό,τι λαχταρούσε ο κάτοχός του. Αυτό έμεινε γνωστό στην ιστορία σαν το «κέρατο της Αμάλθειας», ένα αιώνιο σύμβολο αφθονίας

Το «Αμαλθείας κέρας» αποδόθηκε στην κλασική λατινική γραμματεία ως cornu copiae. Στα γαλλικά Corne σημαίνει κέρατο και η γαλλική λέξη προέρχεται από το ελληνικό κέρας. Και ναι, το αγαπημένο μας γλυκό Κορνέ – που διεκδικούν την πατρότητα του οι Γάλλοι, οι Ιταλοί και οι Αιγύπτιοι - και περιέχει λαχταριστή κρέμα, αφράτη Σαντιγύ, φιλέ αμυγδάλου, κομματάκια κερασιού και σιρόπι, με σχεδιασμένη τη σφολιάτα του ώστε να μοιάζει με κέρατο, είναι το χρυσό κέρας της Αμάλθειας και δηλώνει την αφθονία των αγαθών. Στις πόλεις της νότιας Ιταλίας συνήθιζαν να προσφέρουν τα κορνέ ως κέρασμα σε γάμους. Κατά τη δεκαετία του 70’ το κορνέ έγινε ένα εξαιρετικά δημοφιλές γλυκό για όλες τις περιστάσεις. Σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο νόστιμα και αγαπητά κεράσματα σε ολόκληρο τον κόσμο. Και η ονομασία Corne από το ελληνικό Κέρας σε συνδυασμό με την μορφή που την πήρε από το κέρατο, φιγουράρει σε όλα τα μικρά και μεγάλα ζαχαροπλαστεία του πλανήτη!

ΠΗΓΕΣ

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΥΔΡΙΑ CAMBRIDGE ΗΛΙΟΣ

Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ, ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΑΜΨΑΣ ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΝΕΟΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ «ΗΛΙΟΥ» 

Γράφει η συγγραφέας και αρθρογράφος Ηρώ Καραμανλή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΠΡΩΙΝΗ, Δευτέρα 21/2/22

ΕΚΟΥΣΙΑ ΕΥΘΑΝΑΣΙΑ- ΑΕΤΟΣ

Αετός

ΜΕΓΑΛΕΙΟ- ΔΥΝΑΜΗ- ΑΝΑΝΕΩΣΗ- ΘΑΝΑΤΟΣ

Ζηλεύουμε τα φτερά ή το πέταγμά του;

Με το κεφάλι ψηλά, στο χώμα θα ξαπλώσει και….

Δεν γονατίζει ο αετός

Δεν κλαίει και ας πονάει

Τον αγκαλιάζει ο ουρανός

Και όταν στους ώμους πληγωθεί

Δεν παύει να πετάει

….

Δεν γονατίζει ο αετός

 Ξέρει τη δύναμη του

 Ποτέ στη γη δεν ξεψυχά

 Βρίσκει φωλιά σε μια κορφή

 Και αφήνει την πνοή του

Είναι  ανθρώπινο το δικαίωμα της ζωής και ανθρώπινο το δικαίωμα του θανάτου;

Πώς πεθαίνει ο αετός;

Όταν νιώθουν ότι ήρθε η ώρα να φύγουν, ότι έχουν ήδη εξαντληθεί, ανεβαίνουν στο ψηλότερο βουνό, αναζητούν την υψηλότερη κορυφή για να περιμένουν να έρθει ο θάνατος, δεν παραπονιούνται και δεν λυπούνται. Όπως η μεταμόρφωση που γίνεται στην ηλικία των 40 ετών, έτσι και ο θάνατος είναι κάτι το αγνό ένστικτο του όντος, γι' αυτό δεν βρίσκουμε ποτέ ένα πτώμα αετού, είναι εκεί στην υψηλότερη κορυφή, εκεί που κανείς μας δεν μπορεί να φτάσει, και πηγαίνουν εκεί ακριβώς γι' αυτό, ώστε να έχουν τα τελευταία λεπτά ξεκούρασης και ηρεμίας, χωρίς να τους ενοχλεί κανένας κίνδυνος ή θηρευτής.

Στίχοι: Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου  Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις

Σαν τον αετό είχα φτερά

και πέταγα και πέταγα πολύ ψηλά

 μα ένα χέρι λατρεμένο

ένα χέρι λατρευτό

 μου τα κόβει τα φτερά μου

 για να μη ψηλά πετώ.

 Είμ' αετός χωρίς φτερά

 χωρίς αγάπη και χαρά

 χωρίς αγάπη και χαρά

 είμ' αετός χωρίς φτερά

Το χέρι αυτό το λατρευτό μες στη ζωή

 μες στη ζωή θα τ' αγαπώ

 ότι και να μου 'χει κάνει

 όλα του τα συγχωρώ

με φτερούγες τσακισμένες

 πάντα εγώ θα τ' αγαπώ.

Το δικαίωμα του ανθρώπου στο θάνατο νομολογιακά, τουλάχιστον, μέχρι σήμερα δεν δείχνει να είναι αποδεκτό, αν και η ευθανασία είναι νόμιμη πράξη υπό όρους στην Ολλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, την Ιαπωνία, την Κολομβία, την Ελβετία, τον Καναδά και εσχάτως στην Ισπανία. Συγκεκριμένα, ο κ. Χριστοφής( νομικός με εξειδίκευση στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο) δήλωσε τα εξής: «Η ευθανασία αποτελεί ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο θέμα το οποίο ουσιαστικά βρίσκεται ανάμεσα σε ένα δίπολο, του δικαιώματος του ανθρώπου να αποφασίζει να ζει ή να πεθαίνει όπως εκείνος θέλει και το κατά πόσο το κοινωνικό σύνολο και το κράτος γενικότερα έχει υποχρέωση να προστατεύει το ύψιστο αγαθό της ζωής απέναντι σε όποιον επιχειρεί να το επιβουλευθεί ή και να το καταργήσει. Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, «κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στη ζωή». Το ερώτημα και ο προβληματισμός για τη συγκεκριμένη συζήτηση είναι εάν το κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα και στο θάνατο.

Οι αετοί είναι τα πουλιά που ζουν περισσότερο, από 70 έως 95 χρόνια είναι ο μέσος όρος, εκτός του ότι είναι αυτά που πετούν πιο ψηλά. Έχουν την καλύτερη όραση και είναι σε θέση να φτάσουν στο ψηλότερο βουνό. Προτιμούν να φτιάχνουν τις φωλιές τους στις κορυφές των βουνών, στις κορυφές των δέντρων, στα υψηλότερα δυνατά σημεία. Οι αετοί που έχουν παγιδευτεί σε αιχμαλωσία μπορούν να ζήσουν μέχρι 65 χρόνια.

Συμβαίνει όταν φτάσει στην ηλικία των 40 ετών, τα νύχια του αετού είναι ήδη γιγαντιαία, εμποδίζοντάς τον να τραφεί, δεν έχει καμία δύναμη, το ράμφος του είναι σχεδόν σάπιο και κυρτό, και τα παλιά φτερά δεν είναι πια τόσο χρήσιμα όσο πριν. Έτσι ο αετός, συνειδητοποιώντας όλα αυτά, ανεβαίνει στο ψηλότερο βουνό, όπου μπορεί να είναι μόνος του, και αρχίζει να χτυπάει το ράμφος του σε κάποιο βράχο, το κάνει ξανά και ξανά. Βγάζει τα παλιά φτερά ώστε να μεγαλώσουν και τα καινούργια, με τα νύχια κάνει το ίδιο όπως και με το ράμφος , τα χτυπάει στα βράχια μέχρι να σπάσουν και να μεγαλώσουν ξανά. Αυτό πρακτικά κάνει τον αετό να ξαναγεννηθεί, δεν έχει πια εκείνο το παλιό κουφάρι, και αφού περάσει 5 μήνες μόνος του, 150 μέρες, αρχίζει να έχει καινούργια φτερά, καινούργια νύχια. Αυτή η μεταμόρφωση συμβαίνει φυσικά, είναι μια ενστικτώδης ενέργεια του ζώου, είναι μια υπόθεση ζωής ή θανάτου. Η δύναμη, το θάρρος, η αποφασιστικότητα, η συγκέντρωση, η εστίαση, η πειθαρχία είναι χαρακτηριστικά που μπορούμε να δούμε σε αυτή τη μεταμόρφωση του αετού.

Έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλά οικόσημα του στρατού.

Στον χριστιανισμό είναι σύμβολο ενός έξυπνου ανθρώπου, διορατικού, που βλέπει καλά και είναι ταλαντούχος.

Στην ελληνική μυθολογία αντιπροσωπεύει τη μορφή του Δία.

Θεωρείται το εθνικό ζώο των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γκάνας, της Γερμανίας και του Βελγίου.

Υπήρξε επίσης το σύμβολο του Γ' Ράιχ της ναζιστικής Γερμανίας,της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα

 και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως μασκότ για ποδοσφαιρικές ομάδες όπως η Μπενφίκα, η Σπορτ Λισσαβόνα, η Βιτόρια κ.ά.

 Για τους Κινέζους είναι σύμβολο θάρρους,για τους Κέλτες σύμβολο ανανέωσης και αναγέννησης.

Στην αλχημεία, ο αετός συμβολίζει την αλλαγή από μέταλλο σε χρυσό, τη μετατροπή από μια ακάθαρτη ουσία σε μια εντελώς καθαρή. Αντιπροσωπεύει τον αέρα και επίσης τον υδράργυρο, που σημαίνει ανανέωση και αναγέννηση.

Υπάρχει επίσης το σύμβολο του δικέφαλου αετού, που χρησιμοποιείται ευρέως σε οικόσημα και αντιπροσωπεύει τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τόσο τη Δυτική όσο και την Ανατολική, όπου το ένα κεφάλι του αετού είναι στραμμένο προς τη Ρώμη και το άλλο προς το Βυζάντιο.

Στίχοι: Σπύρος Γιατράς Μουσική: Αλέκος Χρυσοβέργης & Ειρήνη Χρυσοβέργη

Και αν μoυ κάψεις τα φτερά

vα μηv ξαvαπετάξω,

απ’ της φωτιάς μoυ τov καπvό

 πάλι ψηλά θα φτάσω.

 Ο αετός πεθαίvει στov αέρα,

ελεύθερoς και δυvατός.

Της απovιάς όταv τov βρίσκει σφαίρα,

τov αγκαλιάζει o ουρανός.

 Τo αετίσιο δάκρυ μoυ

 στo χώμα δεv θα φτάvει.

Θα με ζητάς τα δειλιvά

κι ύπvoς δε θα σε πιάvει.

Πολλοί πιστεύουν πως η ηθική φιλοσοφία είναι μάταιο εγχείρημα, επειδή:
α) οι ηθικές κρίσεις είναι καθαρά υποκειμενικές, συναισθηματικές αντιδράσεις·
β) τα κριτήρια της ηθικής αξίας είναι σχετικά και ποικίλλουν ανάλογα με την εποχή, τον πολιτισμό και την κοινωνία·
γ) τα κίνητρα της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι τελείως εγωιστικά·
δ) δεν πράττουμε ποτέ πραγματικά ελεύθερα και γι’ αυτό δεν είμαστε υπεύθυνοι για τις πράξεις μας·
ε) δεν έχει κανείς λόγο να υιοθετήσει μια ηθική στάση ζωής.

Όσο πλησιάζει η Στιγμή, τόσο το μόνο πρόσωπο που βλέπω απέναντι θα είναι το Εγώ μου – «λάμνει ο Οδυσσέας, ήσυχα καθίζει ο Θάνατος στην πλώρα – κι είναι απαράλλαχτος ο Οδυσσέας»  ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ  

ἔσοπτρον>κάτοπτρον= καθρέφτης   (για τον έσω ή τον έξω κόσμο μας)  

εις / κατά  + όψομαι (Μέλλοντας του οράω-ω)

ανά-βαση ή υπέρ- βαση  (ανά / υπέρ + βαίνω)

 

Τελικά , η πρόθεση κάνει τη διαφορά!!!!

 

 

 

 

 

 

 

 

ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ-ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ-ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ

 

θνήσκω= πεθαίνω

Η ιδιότητα του θνητού = ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ αντίθ. αθανασία

π.χ. Ο αριθμός των νεκρών από μια νόσο αποκαλείται θνητότητα.

αγγλικά : fatality ή death rate.

Θνήσιμος = αυτός που μπορεί να πεθάνει

ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ αντίθ. γεννητικότητα

 η αναλογία που υπάρχει ανάμεσα στον αριθμό των θανάτων και στο σύνολο του πληθυσμού σε ορισμένο τόπο και χρόνο/  το σύνολο των θανάτων που συμβαίνουν σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα και που οφείλονται στην ίδια αιτία

Με τη λέξη θνησιμότητα δηλώνουμε γενικότερα τον αριθμό θανάτων ασχέτως νόσου καθώς και την αναλογία θανάτων και ζώντων (πληθυσμού) ή θανάτων και γεννήσεων.

π.χ. Στις υπανάπτυκτες χώρες παρατηρείται υψηλή παιδική θνησιμότητα».

αγγλικά mortality / γαλλ. mortalité

Όσο διαρκεί ένα ποίημα, είτε για τον ποιητή είτε για τον αναγνώστη, μπορεί ο καθένας μας να διαρρήξει για λίγο την θνητότητα της ύπαρξής του και να “αγκαλιάσει” την ασύλληπτη, για τον ανθρώπινο νου, έννοια της αιωνιότητας /της μοναδικότητας του ανθρώπου!!!

Τι θα ήθελες να είσαι; ΠΟΙΗΤΗΣ ή ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ;

Π Ο Ι Η Μ Α!!!

Για τη Δημουλά ο κάθε άνθρωπος κάτι κρύβει. Ακόμα και ο ποιητής.

«Νιώθω πως ένας άνθρωπος που γράφει, πίσω από όλα αυτά που γράφει και μοιάζει να θέλει να φανερώσει, κάτι επιθυμεί να κρύψει. Δεν είναι ειλικρινής. Η αλήθεια του δεν είναι αλήθεια. Απλά δεν επινοεί ψεύτικους τρόπους για να την διατυπώσει. Τα πράγματα είναι κρυμμένα ακόμα και από τον ίδιο».

Όσο για τη μνήμη; Στον «Πληθυντικό Αριθμό» αναφέρει:

«Η μνήμη,

κύριο όνομα των θλίψεων,

ενικού αριθμού,

μόνον ενικού αριθμού

και άκλιτη.

Η μνήμη, η μνήμη, η μνήμη».

Η μνήμη  είναι υπεύθυνη για τον ανθρώπινο πόνο, καθώς οι αναμνήσεις μπορούν να συνθλίψουν τον άνθρωπο. Όσο για όσα «θάβουμε» μέσα μας και τα βλέπουμε μετά από λίγο καιρό να επιστρέφουν; Η ποιήτρια έχει την εξήγηση:

«Μνήμη και λήθη συνεργάζονται. Η μία δίνει στη άλλη ό,τι της περισσεύει, ό,τι της είναι πολύ. Όταν η μνήμη παραφορτωθεί, περνάει τα δεδομένα της στη λήθη. Η λήθη έχει το ανεπιθύμητο. Μέσα σ’ αυτή υπάρχουν αισθήματα και αναμνήσεις που δε μπορεί να καταφάει και τα επιστρέφει στη μνήμη. Υπάρχουν αναμνήσεις που ενοχλούν τη λήθη, γι’ αυτό και ξεχνάμε για λίγο καιρό και μετά οι αναμνήσεις επιστρέφουν. Η λήθη δεν τις αντέχει και τις επιστρέφει στη μνήμη».

 

ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ καταλήγει σε ένα ανέκδοτο ποίημα που έγραψε 19 χρονών με τίτλο Αγαπάω

....

Αγαπώ σε τούτον τον κόσμο ό, τι κλαίει

Γιατί μοιάζει με μένα.