Ο ΣΟΦΟΚΛΗΣ στα 90 του ίσως βλέπει στο γέροντα, τυφλό, ικέτη Οιδίποδα την προσπάθεια κάθε ανθρώπου κλείνοντας τη ζωή του να εξευμενιστεί, να εξιλεωθεί, να βρει το φως του( το αγγελικό και μαύρο φως Σεφέρης, Κίχλη) .
θεοῖσι γῆρας οὐδὲ κατθανεῖν ποτε,
τὰ δ᾽ ἄλλα συγχεῖ πάνθ᾽ ὁ παγκρατὴς χρόνος·
φθίνει μὲν ἰσχὺς γῆς, φθίνει δὲ σώματος, 610
θνῄσκει δὲ πίστις, βλαστάνει δ᾽ ἀπιστία,
καὶ πνεῦμα ταὐτὸν οὔποτ᾽ οὔτ᾽ ἐν ἀνδράσιν
φίλοις βέβηκεν οὔτε πρὸς πόλιν πόλει·
τοῖς μὲν γὰρ ἤδη, τοῖς δ᾽ ἐν ὑστέρῳ χρόνῳ
τὰ τερπνὰ πικρὰ γίγνεται καὖθις φίλα. 615
ΟΙ. Ω φίλτατε γιε του Αιγέα, μόνο οι θεοί,
μήτε γερνούν μήτε ποτέ πεθαίνουν. Τα άλλα,
όλα ο πανδαμάτωρ χρόνος τ᾽ αντιστρέφει·
φθίνει η γονιμότητα της γης, φθίνει του σώματος η δύναμη, 610
πεθαίνει η πίστη, η απιστία γεννιέται.
Ποτέ του δεν φυσά ίδιος ο άνεμος, που σμίγει φιλικά
άνθρωπο μ᾽ άνθρωπο, πόλη με πόλη.
Σ᾽ άλλους αμέσως, σ᾽ άλλους αργότερα, γυρίζουν
σε πικρά τα ευχάριστα, και καταλήγουν πάλι φιλικά. 615
Ο ήρωας του ΣΟΦΟΚΛΗ, ο ίδιος ο ποιητής, ο καθένας μας με σώμα που τρεκλίζει από το γήρας, ψυχή βαριά από ανομήματα κι ένα πνεύμα διορατικό και σοφό από τα ανθρώπινα, όλοι εμείς οι υπόλοιποι
είμαστε επί κλίνης κρεμάμενοι. «Εμείς που καρφιτσώνουμε ένα χαμόγελο στην άκρη των χειλιών, φτάνει να μοιάζει αληθινό, που σφίγγουμε χέρια, με σφιγμένη την καρδιά κι ύστερα αποχωρούμε θριαμβευτές από την ανθρώπινη μάζωξη, και επαινούμε τον εαυτό μας για την τιτάνια προσπάθεια, το ανδραγάθημα της νύχτας, να ξεφύγουμε από τη θλίψη μας, τον εθισμό στη μοναξιά, να ξεκολλήσουμε από το δέρμα μας, το έκζεμα του μάταιου»,(σελ.49-50).
Σε εσάς φωνάζω, σ’ όλους εσάς τους άλλους, όπως αυτός ο ποιητής, όπως κι εγώ. Εσείς, «οι άλλοι αρκεστείτε / στην υγρή σκοτεινιά,/κλειστείτε μέσα,/ψιθυρίστε προσευχές/ σε θεούς ανύπαρχτους/βρίστε αν προτιμάτε, δεν τρέχει τίποτα./ Ούτως ή άλλως δεν σας ακούνε./ Φτύστε το ξεροκόμματο της ζωής/ που απέμεινε, /πλύντε τα κίτρινα δόντια σας/ή τη μασέλα, /κλείστε τα φώτα,/κλάψτε όσο γουστάρετε/ στο μαξιλάρι σας/με αγκαλιά τα περασμένα,/και κοιμηθείτε»,(σελ.22-23).
Όμως μην αυταπατάσθε. «Οι νύχτες από εκεί και πέρα τεμαχίζουν», (σελ.15). Το ξέρεις πως σκληρή, αδυσώπητη σε περιμένει στο κρεβάτι σου η έγνοια…/Θα ‘σαι μονάχος/Και τότε θα λογαριαστείτε... μέσα σε «εξουθενωτικό Αόριστο, ο Παρακείμενος τουλάχιστον/ αποπνέει ένα αεράκι συμπόνοιας/ επί των τετελεσμένων./Έχει ζήσει…». Για ποιους άλλους, παρά όσους τους «πλακώνει η ταφόπλακα του Υπερσυντέλικου, παραδομένοι σε ένα αφοπλιστικό γαλάζιο»,(σελ.82);
ΧΟ. ὅστις τοῦ πλέονος μέρους
χρῄζει τοῦ μετρίου παρεὶς
ζώειν, σκαιοσύναν φυλάσσων
ἐν ἐμοὶ κατάδηλος ἔσται.
ἐπεὶ πολλὰ μὲν αἱ μακραὶ 1215
ἁμέραι κατέθεντο δὴ
λύπας ἐγγυτέρω, τὰ τέρποντα δ᾽
οὐκ ἂν ἴδοις ὅπου,
ὅταν τις ἐς πλέον πέσῃ τοῦ δέοντος·
ὁ δ᾽ ἐπίκουρος ἰσοτέλεστος,
Ἄϊδος ὅτε μοῖρ᾽ ἀνυμέναιος
ἄλυρος ἄχορος ἀναπέφηνε,
θάνατος ἐς τελευτάν.
Όποιος ορέγεται να ζήσει
κι άλλο, κι άλλο, και δεν του φτάνει
η μετρημένη του ζωή,
αυτόν εγώ, μα την αλήθεια,
τον έχω για πολύ μωρό.
Γιατί οι πολλές ημέρες που μακραίνουν 1215
φέρνουν τις λύπες πιο κοντά·
χαρές δεν πρόκειται να δεις
όπου η ζωή τραβάει σε μάκρος,
πέρα απ᾽ το θεμιτό της μέτρο.
Λυτρωτικός, μ᾽ όλους ισότιμος, 1220
όταν σημάνει η ώρα του Άδη,
προβάλλει ο θάνατος,
και γράφει τέλος σε γάμους,
μουσικές, χορούς.
* «Χρειάζομαι την τέχνη για να τα βγάζω πέρα με την πραγματικότητα»
Δ. ΚΑΤΑΛΕΙΦΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου